Druhny i Druhowie !
Zbliża się siedemdziesiąta dziewiąta (a niebawem i osiemdziesiąta) rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Na Żoliborzu miało ono specyficznie tragiczny przebieg. O tej walce naszych poprzedników, w tym żoliborskich harcerzy, wypada pamiętać.
Wiem, że jedną z przeszkód w pracy z tradycjami Powstania Warszawskiego jest ten złośliwy fakt, iż Powstanie rozpoczęło się w środku wakacji – kiedy większość z Was jest daleko od Warszawy na obozach lub wyjazdach rodzinnych. Tym niemniej Powstanie na Żoliborzu trwało aż do 30 września, mogłaby to być niezła inspiracja na kolejny Harcerski Start.
Dzisiejszy Żoliborz i Bielany są znacznie większe niż tereny Żoliborza w roku 1944. Obejmują one także część dawnego powiatu warszawskiego. I dlatego, zwłaszcza mieszkańcom Bielan warto przypomnieć powstańcza organizację.
Miasto Warszawa wraz z powiatem stanowiło Okręg Warszawa Armii Krajowej, który 20 września przemianowano w Warszawski Korpus Armii Krajowej (rozkaz gen. Bora-Komorowskiego z tegoż dnia). Okręg ten podzielono na siedem obwodów (sześć miejskich, siódmy podmiejski o kryptonimie „Obroża) oraz VIII Samodzielny Rejon Okęcie. Ówczesny Żoliborz otrzymał drugi po Śródmieściu numer – Obwód II Armii Krajowej. Z kolei tereny dzisiejszych Bielan znalazły się w wydzielonej części VII Obwodu „Obroża” – nazwanej VIII Rejonem „Łęgów” – obejmującym gminę Młociny i część Puszczy Kampinoskiej aż do ówczesnej granicy Generalnej Guberni, a nawet nieco poza tę granicę.
II Obwód Armii Krajowej podzielono ma cztery rejony: Rejon I Żoliborz, Rejon II Marymont, Rejon III Bielany oraz sformowany najpóźniej Rejon IV – Powązki. Pamiętać należy, że granica północno-zachodnia III Rejonu (Bielany) przebiegała wzdłuż projektowanej przed wojna Alei Konstytucji, czyli mniej więcej w ciągu dzisiejszych ulic: Dewajtis, Lindego, Oczapowskiego oraz Reymonta (od skrzyżowania z ulicą Kasprowicza do skrzyżowania z ulicą Żeromskiego), a następnie wzdłuż ulicy Żeromskiego do planowanego jej skrzyżowania z Marymoncką. Z kolei granica miedzy Rejonem Marymont a Rejonem Bielany to ulice Podleśna i Marymoncka (na odcinku od Podleśnej do Alei Słowiańskiej. I wreszcie ul. Potocka była granicą Rejonów II I I, a nieistniejące dziś tory kolejowe od Powązek w kierunku Palmir były granicą pomiędzy rejonami I i IV.
Ze względów organizacyjnych kryptonimy zgrupowań w całym Obwodzie Żoliborz rozpoczynały się od litery „Ż”, a numeracja pododdziałów (zazwyczaj plutonów) od liczby 200.
Pierwszego sierpnia 1944 na terenie Żoliborza stanęło do walki ok. 1200 powstańców, tj, zaledwie połowa stanu ewidencyjnego II Obwodu AK.
W kolejnych listach przypomnę ich bohaterskie walki oraz martyrologię ludności cywilnej, a także zaproponuje Wam możliwe do wykonania zadania Harcerskiej Służby Pamięci.
CZUWAJ!
hm. Marek Ruszczak
Najnowsze komentarze